Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) tarafından açıklanan 2025 Eylül ayı ihracat verileri, Malatya ekonomisinde alarm zillerini yeniden çaldı. Kayısının yok olduğu, sanayinin henüz tam toparlanamadığı şehirde ihracat adeta çakıldı. Geçtiğimiz yılın aynı döneminde 307 milyon 383 bin dolar olan ihracat, bu yıl yüzde 19,73 oranında gerileyerek 246 milyon 728 bin dolara düştü. Yani Malatya ekonomisi, sadece dokuz ayda yaklaşık 70 milyon dolarlık kayıp yaşadı.
TÜRKİYE REKOR KIRDI, MALATYA GERİ GİTTİ
TİM’in yayımladığı rapora göre, Türkiye genelinde ihracat 22,6 milyar dolarla tüm zamanların en yüksek Eylül ayı rakamına ulaştı. Ülke genelinde yüzde 3’lük artış yaşanırken, Malatya gibi tarım ve gıda odaklı şehirlerde düşüş dikkat çekti.
2025’in ilk 9 ayında Türkiye’nin toplam ihracatı 200,6 milyar dolar, son 12 aylık dönemde ise 270 milyar dolar seviyesine çıktı.
Ancak bu büyümeden Malatya payını alamadı. Deprem, zirai don ve kuraklık üçlüsünün etkisinde geçen iki yıl, şehrin üretim kapasitesini neredeyse yarıya düşürdü.
İHRACATTA ZİRVE OTOMOTİVde
TİM verilerine göre, Türkiye genelinde 26 sektörün 15’i ihracatını artırdı. Yalnızca 11 sektör eksiye geçti. Zirvede yine otomotiv sektörü yer aldı.
Eylül ayında en fazla ihracat yapan sektörler şöyle sıralandı:
Otomotiv: 3,7 milyar dolar
Kimya: 2,5 milyar dolar
Elektrik & Elektronik: 1 milyar 517 milyon dolar
Çelik: 1,5 milyar dolar
Hazır Giyim: 1 milyar 491 milyon dolar
Malatya ise bu sıralamanın oldukça gerisinde kaldı. Şehrin ihracatının neredeyse yarısını oluşturan kayısı sektörü, bu yıl yaşanan don felaketi nedeniyle sıfıra yakın performans sergiledi.
DEPREMİN YARASI SARILMADAN DOĞA VURDU
2023’te yaşanan depremler sonrası toparlanmaya çalışan Malatya, 2024 baharında tarihin en büyük zirai donu ile sarsılmıştı. Kayısı üretimi neredeyse tamamen yok olmuş, 50 bin aile doğrudan etkilenmişti.
Kayısının olmadığı bir yılda, ihracatın düşmesi kaçınılmaz hale geldi.
Üretici kayısısız, sanayici hammaddesiz, ihracatçı ise pazar kaybıyla baş başa kaldı.
MALATYA’NIN SANAYİSİ ZORDA
Kent ekonomisinin ikinci lokomotifi olan tekstil, plastik ve gıda sektörlerinde de gerileme yaşandı.
Deprem sonrası yeniden yapılanma sürecinde işletmelerin bir kısmı taşınmış, bir kısmı üretimi askıya almıştı.
Ticaret Odası yetkilileri, “Malatya sanayisinin yeniden ayağa kalkması için kalıcı destek politikalarına ihtiyaç var” çağrısında bulundu.
“MALATYA İHRACATTA YERİNDE SAYIYOR”
Ekonomi çevreleri, Malatya’nın ihracat düşüşünün yalnızca doğal afetlerle açıklanamayacağını vurguluyor.
Sektörel çeşitlenme eksikliği, yeni yatırımcı çekilememesi ve üretim alanlarının kısıtlı kalması da bu gerilemenin nedenleri arasında gösteriliyor.
Kentte uzun süredir dile getirilen “Kayısı dışında bir ekonomik ayak” oluşturma çabaları, henüz somut sonuç vermiş değil.
MALATYA’NIN EN BÜYÜK SORUNU KAYNAK VE PLANLAMA
Rakamlar açıkça gösteriyor ki, Türkiye ihracatta büyürken Malatya küçülüyor.
Kayısıya bağımlı ihracat modeli, iklim krizleri ve afetler karşısında kırılganlığını bir kez daha kanıtladı.
Uzmanlar, “Malatya’nın yeniden üretim gücünü kazanması, sanayide çeşitlenmesi ve tarımda modernleşmeye yönelmesi gerekiyor” uyarısında bulunuyor.
