Prof. Dr. Sezai Yılmaz’ın kurduğu sistem, yalnızca tıbbı değil, insanlığı da şaşkına çevirdi: “Aynı anda 7 çapraz karaciğer naklini yapabilecek dünyadaki tek merkez biziz!” Malatya’dan yükselen bu başarı öyküsü, son yıllarda yalnızca yıkım, göç ve acı haberleriyle gündeme gelen şehirden, bu kez tüm dünyaya umut dolu bir mesaj gönderdi.
İnönü Üniversitesi Karaciğer Nakli Enstitüsü’nün başında bulunan Prof. Dr. Sezai Yılmaz, bilimle inancı, teknolojiyle insanı, sistemle ahlakı bir araya getiren bir model kurdu. Bu model bugün “Malatya Modeli” adıyla anılıyor ve Harvard’dan Berlin’e, Tokyo’dan Londra’ya kadar pek çok tıp fakültesinde örnek vaka olarak anlatılıyor.
“Benim yolum Malatya’dan geçti çünkü kolay olanı değil, haklı olanı seçtim”
Prof. Dr. Sezai Yılmaz, yalnızca başarılı bir cerrah değil, aynı zamanda kararlı bir öncüdür. Ankara’da, İstanbul’da ya da Amerika’da çalışmak için sayısız teklif aldı. Ama o, bir sabah karar verdi ve memleketi Malatya’ya döndü. Yıkık dökük, eksiklerle dolu bir üniversite hastanesinde hayal kurmaya başladı.
“Bana ‘Yapamazsın, burada sistem yok, imkân yok’ dediler. Ama ben zaten sistem kurmak için geldim. O yüzden korkmadım,” diyor Yılmaz. Bugün kurduğu sistem, yalnızca Türkiye’nin değil, Avrupa’nın en çok karaciğer nakli yapan merkezi. Hem de özel hastane değil, bir kamu hastanesi çatısı altında.
7 verici, 7 alıcı… 14 can aynı anda ameliyatta
Karaciğer nakli başlı başına riskli ve zor bir cerrahi alandır. Ancak Malatya’da bunu bir üst seviyeye taşıdılar. Çapraz karaciğer nakli yöntemiyle, uyumsuz olan verici-alıcı çiftleri, başka çiftlerle eşleştirerek eş zamanlı ameliyatlar yapılıyor. Bu yöntemle aynı anda 14 kişinin ameliyat edildiği “yedili çapraz nakil operasyonları” gerçekleştiriliyor. Bu operasyonlar sırasında en küçük bir zamanlama hatası bile hayati sonuçlar doğurabileceğinden, dakikası dakikasına çalışan bir sistem kurulmuş durumda.
“Bu sadece cerrahinin başarısı değil. Bu, organizasyonun, disiplinin, adanmışlığın başarısı. Herkes aynı saatte ne yapacağını biliyor. Bu, tam anlamıyla bir orkestrayı yönetmek gibi,” diyor Yılmaz.
Amerika örnek aldı ama başaramadı
ABD, 2023 yılında ülke genelinde 15 ayrı merkezde çapraz karaciğer nakli için pilot program başlattı. Ancak 1 yıl boyunca sistem çalışmadı, sıfır başarılı operasyon kayıtlara geçti.
Malatya ise aynı dönemde tam 279 başarılı çapraz karaciğer nakli gerçekleştirdi. Ve yakında bu sayı 300’ü aşacak.
Bu fark, yalnızca bir sayı farkı değil. Aynı zamanda bir vizyon farkı, cesaret farkı, insan anlayışı farkı.
Banu Bedestenci Sönmez’in adı yaşatılıyor
Bu sistemin temelinde, Boston College’da görev yapan iki Türk bilim insanı Prof. Tayfun Sönmez ve Prof. Utku Ünver’in geliştirdiği algoritma yatıyor.
Bu algoritmaya, Tayfun Sönmez’in eşi Banu Bedestenci Sönmez’in adı verildi.
“Bu algoritmanın adı bir kadının, bir eşin ve bir insanın anısına taşınan bir vefa nişanesidir. Bu yalnızca bir yazılım değil, bir duadır aslında,” diyor Prof. Dr. Yılmaz.
Bu algoritma sayesinde, canlı vericiyle uyumsuz olan hastalar başka hastalarla eşleştirilerek yeni umutlara kapı aralanıyor.
Avrupa’da örneği yok
Bugün Avrupa’daki en gelişmiş sağlık merkezlerinde yılda 150–200 arası karaciğer nakli yapılabiliyor.
Malatya’daki Karaciğer Nakli Enstitüsü bu rakamı geçtiği gibi, başarı oranları ve komplikasyon sonrası süreç yönetimiyle de ön plana çıkıyor.
Üstelik tüm bu başarı, devlet destekli, kamu hastanesi sistemi içinde gerçekleştiriliyor. Ne özel sigorta, ne yüksek bütçeler… Sadece bilim, ekip ruhu ve inanç.
“Bu bir bilimsel zafer değil, toplumsal bir inşa sürecidir”
Prof. Dr. Yılmaz, başarıyı yalnızca cerrahi başarı olarak değil, bir etik ve vicdan hikâyesi olarak anlatıyor:
“Burada nakledilen sadece organ değil. Burada umut naklediyoruz. Burada toplumun adalet duygusunu, eşitlik hissini yeniden inşa ediyoruz. Bilimi halkın ayağına getiriyoruz.”
Malatya Modeli: Anadolu’dan yükselen bir insanlık modeli
Bugün dünyanın en prestijli sağlık yayınlarında “Malatya Modeli”nden bahsediliyor. Sistem, yalnızca tıbbi başarıları değil; adil dağıtımı, etik kuralları, disiplinli yapısı, şeffaf algoritması ve hasta–yakın ilişkilerindeki yaklaşımıyla da konuşuluyor. Malatya’nın bir zamanlar karanlıkta kalan sokakları, şimdi tüm dünyaya ışık tutan bir bilimin doğduğu yer olarak biliniyor.
Prof. Dr. Sezai Yılmaz ne diyor?
“Bizim hikâyemiz bir merkez hikâyesi değil. Bu bir şehir hikâyesi. Bu bir ekip hikâyesi. Ve en çok da Anadolu'nun evlatlarının yürek koyduğu, alın teri döktüğü bir hayal hikâyesi. Malatya'nın sadece kayısısı değil, artık bir de karaciğeri meşhur.”
Zeynep Aktaş’ın FortuneTurkey’de yayımlanan bu özel dosyası, yalnızca bir bilimsel gelişmeyi değil, Anadolu'dan dünyaya uzanan bir insanlık mirasını belge niteliğinde sunuyor.
