Malatya’nın Doğanşehir ilçesinde uygulamaya konulan yeni imar planının yarattığı mağduriyet Büyükşehir Belediye Başkanı Sami Er’e iletildi. Yapılan görüşmede Başkan Er, planın iptali için Bakanlık’la görüşeceğini aksi halde hukuki sürece Doğanşehirlilerle beraber dahil olacağını söyleyerek ilçe sakinlerinin yanında olduğunu açıkladı.
Doğanşehirli ne yapacağını bilmiyor!
Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat depremlerinin yıkıp geçtiği Doğanşehir’de vatandaş yaralarını sarmaya çalışırken elindeki tapulu malından oldu. Deprem kaynaklı kaymaların olduğu ilçede yapılan kadastro çalışması sınırları yeniden belirlerken vatandaşı da ‘atadan’ kalma toprağından etti. Zirai Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından hazırlanan yeni plan, imar kanununun 18. Maddesine dayandırılarak bazı arsalar küçültülerek üçüncü şahıslar var edilirken kimilerine de İlçe Belediyesi yasal oranda hissedar yapıldı.
DOĞANŞEHİR’İN GÖZÜNE GÜNLERDİR UYKU GİRMİYOR!
Doğanşehir’de günlerdir konuşulan ve büyük bir huzursuzluğa neden olan yeni imar uygulamasının iptalini isteyen ilçe sakinleri çareyi Malatya Büyükşehir Belediyesi’nde aradı. İmar mağdurlarına adına AK Parti İlçe Başkanı Rüstem Çatı, Sivil Toplum Kuruluşları temsilcileri konuyu Başkan Er’e iletti.
ER’DEN DOĞANŞEHİR’E ‘YANINIZDAYIM’ MESAJI!
Yapılan görüşme neticesinde Başkan Sami Er, bu planın iptali için Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ile görüşeceğini belirterek iptal edilmemesi durumunda vatandaşın yanında hukuku sürece dâhil olacağını ifade etti. Başkan Er’in yanından umutlu haberlerle ayrılan heyet, şimdi Bakanlık’tan gelecek kararı beklemeye koyuldu. Belediye’nin bunu fırsata çevirmeye çalıştığını da belirten Doğanşehirliler bu düzenlemeyi kabul etmeyeceklerini çözüme ulaşmazsa haklarını mahkemede arayacaklarını da söylediler.
Kendisi de Doğanşehirli olan ve ilçenin tüm sorunları ile yakından ilgilenen Avukat Ferhat Duran konu ile kamuoyunu bilinçlendirmek ve izlenilecek yolu göstermek için açıklamalar yaptı. Duran şu ifadeleri kullandı:
“İLÇEMİZDE, 3194 SAYILI KANUNUN 18. MADDESİNE İSTİNADEN GERÇEKLEŞTİRİLEN PARSELASYON ÇALIŞMALARINA DAİR GENEL ÇERÇEVE
3194 sayılı kanunun 18. Maddesi çerçevesinde gerçekleştirilen ve bu sebeple halk arasında 'imar 18 ' olarak adlandırılan imar uygulamaları (parselasyon) esasında , mevcut imarın geleceğe cevap vermemesi ve kentleşmenin daha sağlıklı bir çerçeve de ilerlemesini sağlamak amacıyla mülkiyet durumlarına bakılmaksızın, mülk sahiplerinin muvafakati aranmaksızın imara tabi alan içerisinde yer alan tüm taşınmazları hamurlaştırma adı verilen işlemle birleştirilmesi ve devamında inşaata elverişli parseller elde edebilmek amacı ile tekrardan ada parsellere ayrılmasını ifade eder.
Belediye ihale edebilir
İmar 18 uygulamaları, belediye ve mücavir alan dahilinde, belediyeler aracılığı ile gerçekleştirilen parselasyon işlemleridir. Belediyeler, imar 18 uygulamalarını kendi teknik personelleri ile gerçekleştirebilecekleri gibi ihale yolu ile bir takım yeterlilikleri taşıyan harita ve kadastro mühendislerine de ihale edebilirler.
Her ne kadar imar 18 uygulamalarının asli amacı inşaata elverişli parseller elde etmekse de , ikincil amacı da inşaata elverişli parseller elde ederken, düzenleme ortaklık payı (DOP) adı verilen kesintilerle kamusal hizmete tahsis edilecek alanların oluşturulmasını sağlamak ve kamu için alan tahsisi sağlarken herhangi bir kamulaştırma bedeli ödenmeksizin mülkiyet sahiplerinin arazilerinden DOP payı adı altında bunu karşılayabilmektir. İdare bu yol ile ciddi meblağlara sebep olacak kamulaştırma bedelini ödemeksizin kamusal hizmete (park, okul, hastahane) tahsis edeceği taşınmazı elde edebilmektedir.
İmar 18 uygulamalarının toplum nezdinde olumsuz anlamda karşılık bulması tam da bu noktada yani DOP adı altında mülkiyet sahiplerinin taşınmazlarından kesintilerin yapılması ile başlamaktadır. Vatandaşlar herhangi bir kamulaştırma bedeli ödenmeden mülkiyetlerinden kesinti yapılmasını hakkaniyetli bulmamakta, imar 18 uygulamasının keyfi ve adaletsiz olarak gerçekleşmesinden yakınmaktadırlar.
Vatandaşın dikkatli olması şart
Elbette konunun teknik boyutu harita ve kadastro mühendislerince değerlendirilmeli ve vatandaş aydınlatılmalıdır. Fakat bir kaç gündür tarafımıza gelen kimi söylentilerinde açıklığa kavuşması ve kimi çevrelerce (kasıtlı yahut değil) yaratılan bilgi kirliliğinin önlenmesi için bazı noktaları belirtmeyi sorumluluk dahilinde görüyorum. DOP bir kamulaştırma işlemi değildir. Parselasyon sonucu taşınmazda meydana geleceği vaat edilen değer artışı karşılığında taşınmazın bir kısmının kamu ihtiyaçları doğrultusunda alınmasını ifade eder.
Sosyal denge korunmalı
DOP gerçekleştirilirken, külfetin eşit olarak dağılımı sağlanmalı, sosyal denge ve adilane yaklaşım gözetilerek uygulanmalıdır. İlçemiz özelinde imar 18 uygulamaları 3 farklı etap şeklinde gerçekleşmektedir. Her bir etap ta yapılacak DOP kesintisi oranı birbirinden farklılık gösterebilir. Örneğin kamunun ihtiyacı ve gerekliliklere göre 1. Etapta vatandaşlardan % 30 kesinti yapılırken bu oran 2. Etapta %34 ve 3. Etapta % 40 olabilir. Esas olan her bir etap içerisinde yapılan kesintinin eşitlik ilkesini ihlal edecek biçimde birbirinden farklı olmaması gerekir. Ayrıca kamunun ihtiyacından ve öngörülenden fazla oranda DOP kesintisi yapmaması gerekir. Özcesi her taşınmazdan eşit oranda kesinti yapılması ve bu kesintinin idareye ihtiyacından fazla taşınmaz kaynağı sağlamayacak şekilde yapılması zorunluluktur. Aksi halde parselasyon çalışması keyfi ve maalesef rant sağlanmaya müsait hale gelecektir.
Parselasyon yetkisi büyükşehir belediyelerinde, büyükşehir belediyesinin denetiminde ilgili ilçe belediyesince kullanılır. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. Maddesi Büyükşehir ve ilçe belediyelerinin görev ve sorumluluklarını düzenlemektedir. İlgili maddenin (b) bendi "çevre düzeni plânına uygun olmak kaydıyla, büyükşehir belediye (…)[4] sınırları içinde 1/5.000 ile 1/25.000 arasındaki her ölçekte nazım imar plânını yapmak, yaptırmak ve onaylayarak uygulamak; büyükşehir içindeki belediyelerin nazım plâna uygun olarak hazırlayacakları uygulama imar plânlarını, bu plânlarda yapılacak değişiklikleri, parselasyon plânlarını ve imar ıslah plânlarını aynen veya değiştirerek onaylamak ve uygulanmasını denetlemek; nazım imar plânının yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmayan ilçe (…)3 belediyelerinin uygulama imar plânlarını ve parselasyon plânlarını yapmak veya yaptırmak."
Günah keçisi aramak makul değildir
Demek sureti ile ilçe belediyeleri encümenleri tarafından her ne kadar parselasyon işlemleri gerçekleşse de söz konusu parselasyon işlemlerini nihai olarak Büyükşehir belediyesi encümeni tarafından aynen yahut değiştirilerek onaylanacağını, büyükşehir belediye encümeninin bu yetkiye haiz olduğunu belirtmiştir. Tamda bu sebeple bir önceki belediye döneminde başlayan ve mevcut belediye döneminde devam eden ve defaatle belirtmek gerekirse büyükşehir belediyesinin denetimine tabii parselasyon çalışmaları ile ilgili tabiri caizse günah keçisi aramak makul bir yaklaşım değildir. Şahsi olarak görüşüm imar 18 parselasyon çalışmalarının, her ne kadar sağlıklı kentleşme için inşaata elverişli parseller elde etmek amacıyla yapılacağı belirtilse de uygulamada idarenin bedel ödeme külfetinden kurtularak taşınmaz elde etmesi birincil amaç olmaktadır. Ayrıca vatandaşlardan yapılan kesinti miktarları ciddi farklılıklar göstermekte kimi zaman da bazı kimselerin taşınmazlarından aşırı değerlenme olurken kimi vatandaşlar taşınmazlarının değeri noktasında ciddi hak kayıpları ile karşılaşmaktadır. Maalesef kamu yararının gözetilmesi gerekirken süreç tam tersi işletilmekte ve toplumsal anlamda mağduriyetlere ve huzursuzluklara sebebiyet verilmektedir. mülk sahiplerinden düzenleme ortaklık payı altında yapılan kesintiler esas olarak kamusal anlamda kullanılmak üzere taşınmaza ihtiyaç duyulması ve mevcut kamu ve belediyelerin elindeki taşınmazın yeterli olmaması sebebi ile yapılmaktadır. Bu gün Doğanşehir özelinde vatandaştan gelen bilgiler doğrultusunda bir değerlendirme yaptığımızda esasında bu kadar kesinti yapılmasını gerektirir bir ihtiyacın mevcut olmadığı, hukuki, fiili ve teknik zorunluluk ihtiva etmemesine rağmen vatandaşların taşınmazlarının bedelsiz olarak ellerinden alınmak istediğini görüyoruz.”
