Malatya’da 12 Nisan’da yaşanan zirai don felaketi, bölgenin temel geçim kaynağı olan kayısı üretimini derinden etkiledi. Meclis Araştırma Komisyonu’nun hazırladığı ön rapor, kamuoyunda endişe uyandıran “3 yıl kayısı olmayacak” söylemlerini doğrularken, Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, yaşanan tahribata rağmen iyimser mesajlar verdi.
"Zirai don sadece bu yılı değil, önümüzdeki üç yılı da etkiliyor"
Meclis komisyonu tarafından paylaşılan ön tespitlere göre, dondan etkilenen kayısı ağaçlarında 2 ila 3 yıl sürecek verim kaybı yaşanması bekleniyor. Raporda, “Zirai don, sadece 2025 yılı ürününü değil, gelecek iki veya üç yıl boyunca üretim ve gelir düzeyini tehdit etmektedir. Özellikle erken çiçeklenen kayısı çeşitlerinde ciddi verim kayıpları yaşanmış, bazı bölgelerde ağaçlar kalıcı zarar görmüştür” ifadelerine yer verildi.
Zararın bu yılki hasatla sınırlı kalmayacağını söyleyen rapor, çok boyutlu bir ekonomik krize işaret ediyor.
Ramazan Özcan: “Hedefimiz 2026’ya sağlam girmek”
Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, basın mensuplarına yaptığı açıklamada süreci değerlendirdi. İhracattaki düşüşe ve stoklardaki sıkıntıya dikkat çeken Özcan, tüm olumsuzluklara rağmen üreticilerin umudunu kaybetmemesi gerektiğini vurguladı:
12 Nisan’daki don felaketinin ardından iki ay geçti. Tarım İl Müdürlüğü zarar tespit çalışmalarını sürdürüyor. Biz de mevcut stoklarla ihracatımıza devam ediyoruz. Özellikle nisan ayından bu yana ciddi bir moral bozukluğu yaşadık ama toparlanmaya başladık.
Mayıs ayında ihracat rakamlarımızda büyük bir düşüş yaşandı. Bu durum, doğrudan doğruya stoklardaki azalmadan kaynaklanıyor. Ürünlerdeki zarar oranı yüzde 100’lere varıyor. İthalatçı firmalarla olan kontratların %80’i don felaketinden önce yapılmıştı, şimdi ise yeni fiyatlarla ancak %20’lik bir satış gerçekleştirebiliyoruz. Hem üreticiyi hem tüketiciyi Malatya kayısısında tutmaya çalışıyoruz. Bir yandan da ürünlerimizi en yüksek değerde pazarlamak için çaba gösteriyoruz.
“Pazar kayıplarını abartmamalıyız”
Özcan, fiyatların artmasına rağmen Avrupalı ithalatçıların Malatya kayısısından vazgeçmediğine dikkat çekti:
Avrupa hâlâ bizim en büyük alıcımız. Fiyatlar sert değişti ama özellikle ekonomik refah seviyesi yüksek ülkeler Malatya kayısısında ısrarcı. Fransa 6 bin ton, ABD 12 bin 639 ton kuru kayısı aldı. Cezayir de bu yıl öne çıkan pazarlarımızdan biri oldu. Kısmi pazar kayıpları olabilir, bu normaldir. Önemli olan Malatya markasını ayakta tutmak. Bu zorlu süreci atlatmak için hep birlikte çalışmalıyız.
“10 Ayda 337 Milyon Dolar Gelir Elde Ettik”
Ticaret Borsası Başkanı, 1 Ağustos 2024'ten bu yana gerçekleştirilen ihracat rakamlarını da paylaştı. Buna göre:
10 ayda 70 bin ton kuru kayısı ihraç edildi.
Toplam gelir: 337 milyon dolar. 2025 yılının ilk 5 ayında ise 27 bin 104 ton ihracatla 132 milyon dolar gelir sağlandı. Ancak, Özcan’a göre bu yılın kalanında önemli bir düşüş yaşanacak:
Ağustos itibarıyla ihracat rakamlarımızda ve gelirlerde ciddi bir gerileme göreceğiz. Bu durumun temel nedeni, 12 Nisan’da yaşanan don felaketi.
Çiftçiler Borç Ertelemesi ve Yeni Teşvikler Bekliyor
Komisyon raporunda, çiftçilerin beklentilerine de geniş yer verildi. Üreticiler, Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri’ndeki borçların faizsiz ertelenmesini ve destek ödemelerinin hızlandırılmasını talep ediyor.
Ayrıca, Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı olmayan ama fiilen üretim yapan çiftçilerin mağduriyetlerinin giderilmesi gerektiği belirtiliyor. Komisyon, geçici bir kayıt sistemi önererek bu üreticilerin de destek kapsamına alınmasını istiyor.
Enerji Altyapısı Sorunu: “Trafolar Yetersiz”
Raporda dikkat çeken bir diğer başlık ise enerji altyapısı oldu. Malatya’daki birçok tarımsal alanda elektrik trafolarının yetersiz olduğu, bu durumun da sulama ve verimliliği ciddi şekilde etkilediği ifade edildi.
“Umut 2026”
Ramazan Özcan’ın şu sözleri, içinde bulunulan kriz ortamında üreticiye moral vermeyi hedefliyor:
Artık önümüze bakıyoruz. Umut 2026. Yeni üretim sezonuna daha güçlü bir şekilde hazırlanacağız. Kayısı, yine Malatya'nın, bölgenin ve ülkenin ekonomisine büyük katkı sağlayacak. Bunu hep birlikte başaracağız.
